Т.МӨНХСАЙХАН: ДААТГАЛТАЙ, ДААТГАЛГҮЙ БҮХ ЭМИЙГ ЦАХИМ ЖОРООР ОЛГОХ БОЛОМЖ БҮРДЛЭЭ ШУУД: ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ХУРАЛДААНААС ГАРСАН ШИЙДВЭРИЙГ ТАНИЛЦУУЛЖ БАЙНА ДҮНЖИНГАРАВЫН УУЛЗВАРТ ГАРСАН ГАЛЫН ХЭРЭГТ ХОЁР ХҮНИЙГ ЯЛЛАГДАГЧААР ТАТАН ШАЛГАЖ БАЙНА МОНГОЛ УЛСЫН САНААЧИЛСАН “БИЧИГ ҮСГИЙН БОЛОВСРОЛЫН ТУХАЙ” ТОГТООЛЫГ ШИНЭЧЛЭН БАТЛАВ ЗГ: ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН ТУХАЙ ХУУЛИЙН ТӨСЛИЙН ТАЛААР ХЭЛЭЛЦЭНЭ

Монгол Улсын тамганы түүх

2016 оны 4 сарын 1
0

Монголын үндэсний музейн үзэсгэлэнгийн танхимд “Монгол тамга” үзэсгэлэнгийн нээлт боллоо.

Аливаа улсын бүрэн эрхт байдал, тусгаар тогтнолын бэлгэдэл, төрийн бодлого үйл ажиллагааны батламж болдог тамга, түүнийг судлах нь түүхэн үйл явдлыг баримтаар нотлох ихээхэн ач холбогдолтой. Тус музейн сан хөмрөгт Дундад эртний үеэс XX зууны эхэн үед холбогдох үе үеийн Монгол төрийн бодлого, үйл ажиллагаанд хэрэглэгдэж байсан түүхэн олон үед хамаарах нийт 1500 орчим тамга, тэмдгээс судалгааны ач холбогдол, үзэгчдэд таашаал өгөх өнгө үзэмж зэргийг харгалзан 100 гаруй тамгыг сонгон, энэхүү үзэсгэлэнд дэлгэн үзүүлж буй билээ.

Тамга нь тухай нийгмийн харилцаа хөгжлийн онцлог, бичиг соёлыг өөртөө тусгаж байдгаараа онцлог юм. Тухайлбал, XIII зууны үеийн төрийн тамга нь уйгаржин монгол, Юань гүрний үед олон үндэстэн ястныг хураан захирах зорилгоор зохион хэрэглэсэн дөрвөлжин үсгээр, харин Манжийн эрхшээлийн үед Монголын засаг захиргааны тамга нь манж, монгол бичиг бүхий бичээстэй болон өөрчлөгдөж байжээ. 1911 онд Монгол улс тусгаар тогтнолоо сэргээн төрийн хаш тамгыг соёмбо бүхий уйгаржин монгол, дөрвөлжин үсгээр, засаг захиргааны байгууллагууд нь дундаа соёмботой уйгаржин монгол бичээс бүхий тамга хэрэглэж ирсэн нь 1921 оны үндэсний ардчилсан хувьсгалаар бий болсон Ардын засгийн газар, түүний дараах БНМАУ-ын төрийн тамганд ч уламжлагдан хэрэглэгдсэн нь монгол төрийн залгамж чанар хадгалагдаж ирснийг гэрчлэх буй за.
Харин 1940 онд батлагдсан Үндсэн хуулинд улсын сүлдийг өөрчилсөнтэй холбогдон Улсын Бага Хурлын Тэргүүлэгчдийн 1940 оны 11-р сарын 16-ны 63 дугаар тогтоолоор тамга нь дугуй хэлбэртэй болсон байдаг. Үүний дараагаар 1946 оны 1-р сарын 1-ээс эхлэн БНМАУ- ын төрийн хэрэг хөтлөх бичиг нь крилл бичиг болж өөрчлөгдсөнөөр тамгыг шинэчлэн, тамга, тэмдэгний бичээсийг крилл үсгээр бичдэг болжээ.

Ийнхүү та бүхэн бидний толилуулан буй “Монгол тамга” үзэсгэлэнгээс Их Юань улсын аялан явах цэргийн мянганы ноёны газрын тамга, Монгол улсын элчин харилцаанд холбогдох тамганууд, Нийслэл Хүрээний голын чойжон сахиулсны хувраг тушаалтныг захирах тамга зэрэг олон сонирхолтой түүх өгүүлэх тамганаас гадна, тухайн тамганы гарал үүсэл, хөгжлийн товч түүх, монголчуудын эрхэмжилж ирсэн төрийн тамганы хувьсал, түүхий эд, хэлбэр төрх, хэмжээ, хийцийн талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл авах болно.