УЛСЫН ХҮҮХЭЛДЭЙН ТЕАТР “МАНЖИН”, “ПИНОККИО” ЖҮЖГҮҮДЭЭ ТОГЛОНО АНХНЫ ЕРӨНХИЙЛӨГЧ П.ОЧИРБАТ ТААЛАЛ ТӨГССӨНТЭЙ ХОЛБОГДУУЛАН ГАШУУДАЛ ЗАРЛАНА ЦЭРГИЙН БҮРТГЭЛ МАРГААШ ДУУСНА ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛИЙН ХҮРТЭЭМЖИЙГ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ТАЛААР САНАЛ СОЛИЛЦЖЭЭ ГУРВАН ЭЭЛЖЭЭР 48 ЦАГ АЖИЛЛАЖ, 80 АЙЛЫН ОРЦ, ГАРЦЫГ ЧӨЛӨӨЛЖЭЭ

Монгол Улс тусгай хамгаалалттай 27.2 сая га газартай

2015 оны 7 сарын 8
0

Монгол Улсын тусгай хамгаалалттай газрууд

Газар нутгийг тусгай хамгаалалтад авч хамгаалах нь дэлхий нийтийн хэмжээнд байгаль орчны доройтлыг хязгаарлан зогсоож, байгалийн жам ёсны шүтэлцээт харьцааны нөхцлийг хангах сонгодог хэлбэр болохын хамт хүн төрөлхтний байгаль, түүх, соёл, шинжлэх ухааны давтагдашгүй их өвийг үе дамжуулан үлдээх, байгаль экологийн тэнцвэрт байдлыг хангаж, улмаар улс орнууд байгаль орчиндоо зохицон хөгжих үзэл санааг баталгаажуулах үндсэн аргуудын нэг билээ. Монгол улсын тусгай хамгаалалттай газар нутаг /ТХГН/-ийг зориулалтаар нь Дархан цаазат газар, Байгалийн цогцолборт газар, Байгалийн нөөц газар ба Дурсгалт газар гэж 4 үндсэн төрөлд хуваадаг ба эдгээр нь ховор амьтан, ургамлын өлгий нөхөн сэргэх, үржих, түгэн тархах голомт нутаг болж байдаг.

Өнөөдөр манай улсын хэмжээнд 19 аймаг, нийслэлийн 166 сумын нутгийг хамарсан 27.2 сая га /272,000 км.кв/ талбай бүхий 87 газар нутгийг 99 байршилд улсын тусгай хамгаалалттай газарт аваад байгаа нь улсын нийт газар нутгийг 17.39 хувийг эзэлж байна. Улсын тусгай хамгаалалттай газар нутгийн ангиллаар авч үзвэл:

Дархан цаазат газар -14 газар буюу 12, 411, 057.44 га,

Байгалийн цогцолборт газар -29 газар буюу 11,884,605.59 га,

Байгалийн нөөц газар -30 газар буюу 2,774,579.12 га талбайг,

Дурсгалт газар -14 газар буюу 128,312.78 га талбайг тус тус эзэлж байна. Монгол улсын хэмжээнд нийт 87 газар нутгийг улсын тусгай хамгаалалтанд авснаас 62 газар нутгийг 32 хамгаалалтын захиргаа хариуцан хамгаалж байна.

1. Дархан цаазат газар

№	ТХГН-ийн нэр	Хамгаалалтанд авсан огноо	Засаг захиргааны хуваарь	Талбайн хэмжээ, га
1	Богдхан уул	1957-03-13	Улаанбаатар хотын Хан Уул, Баянзүрх дүүрэг, Төв аймгийн Сэргэлэн сумын нутагт оршино.	42192.36
2	Говийн бага	1996-05-28	Өмнөговь аймгийн Номгон, Баян Овоо, Ханбогд, Дорноговь аймгийн Хатанбулаг сумын нутаг дэвсгэрт оршино.	1830429.42
3	Говийн их	1975-01-01	Говь Алтай аймгийн Алтай, Цогт, Эрдэнэ, Баянхонгор аймгийн Баян Өндөр, Шинэжинст сумын нутаг дэвсгэрийг хамарсан "А" хэсэг, Ховд аймгийн Үенч, Алтай, Говь Алтай аймгийн Тонхил, Бугат сумын нутаг дэвсгэрт орших "Б" хэсэг гэсэн хоёр хэсгээс тогтоно.	5560409.56
4	Дорнод Монгол	1992-02-01	Сүхбаатар аймгийн Эрдэнэцагаан, Дорнод аймгийн Матад, Халх гол сумын хилийн заагт оршино.	589904.53
5	Зэд - Хантай - Бүтээлийн нуруу	2011-05-05	Булган аймгийн Тэшиг, Хутаг Өндөр, Сэлэнгэ сумын нутагт оршино.	604265.56
6	Монгол дагуур	1992-02-01	Дорнод аймгийн Чулуунхороот сумын нутаг дахь "А" хэсэг; Чулуунхороот, Гурванзагал, Дашбалбар сумын заагт орших "Б" хэсэг гэсэн хоёр хэсгээс тогтоно.	108153.59
7	Нөмрөг	1992-02-01	Дорнод аймгийн Халх гол сумын нутагт оршдог.	320979.46
8	Отгонтэнгэр уул	1992-02-01	Завхан аймгийн Отгон, Алдархаан сумын нутагт оршино.	90498.66
9	Увс нуурын ай сав	1993-11-12	Увс нуурын ай савын кластерийн дархан цаазат газрууд нь: Увс аймгийн Тэс, Давст, Малчин, Наранбулаг, Тариалан сумдын нутагт орших Увс нуурын; Баруунтуруун суманд орших Алтан элсний; Сагил сумын нутаг дахь Цагаан шувуутын; Түргэн, Тариалан, Бөхмөрөн, Ховд сумын нутагт орших Түргэн уулын гэсэн хэсгүүдээс бүрдэнэ.	755244.05
10	Улаан тайга	2011-05-05	Хөвсгөл аймгийн Улаан Уул, Баянзүрх сумын нутаг дэвсгэрт оршино.	431694.46
11	Хан хэнтий	1992-02-01	Төв аймгийн Эрдэнэ, Мөнгөнморьт, Батсүмбэр; Хэнтий аймгийн Батширээт, Өмнөдэлгэр; Сэлэнгэ аймгийн Ерөө, Хүдэр, Мандал сумын нутаг дэвсгэрт оршино.	1748103.89
12	Хасагт хайрхан	1965-01-01	Говь Алтай аймгийн Шарга, Жаргалан сумын нутаг дэвсгэрт оршино.	26760.57
13	Хорьдол сарьдаг	1997-06-13	Хөвсгөл аймгийн Рэнчинлхүмбэ, Улаан Уул сумын нутаг дэвсгэрт оршино.	226672.04
14	Хөх Сэрхийн нуруу	1977-01-01	Баян-Өлгий аймгийн Дэлүүн, Ховд аймгийн Ховд сумдын нутгийн заагт оршино.	75749.28

2. Байгалийн цогцолборт газар

№	ТХГН-ийн нэр	Хамгаалалтанд авсан огноо	Засаг захиргааны хуваарь	Талбайн хэмжээ, га
1	Алтай таван богд	1996-05-28	Баян Өлгий аймгийн Цэнгэл, Улаанхус, Сагсай, Алтай сумын нутаг дэвсгэрт оршино.	656088.91
2	Булган гол - Их Онгог	2011-05-05	Ховд аймгийн Булган сумын нутаг дэвсгэрт оршино.	92743.15
3	Говь гурван сайхан	1993-11-12	Баянхонгор аймгийн Баянлиг, Шинэжинст, Баянговь сум, Өмнөговь аймгийн Баяндалай, Сэврэй, Булган, Хүрмэн, Гурвантэс, Ханхонгор сумдын нутагт оршино.	2697170.84
4	Горхи - Тэрэлж	1993-11-12	Улаанбаатар хотын Налайх дүүрэг, Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутагт оршино.	291838.56
5	Дарьганга	2004-04-29	Сүхбаатар аймгийн Дарьганга, Наран сумдын нутагт оршино.	64547.60
6	Заг байдрагийн голын эхэн сав	2012-05-18	Баянхонгор аймгийн Жаргалант сумын нутагт оршино.	116308.54
7	Их богд уул	2008-01-24	Баянхонгор аймгийн Жинст, Богд, Баянлиг, Баянговь сумдын зааг нутагт оршино.	262855.81
8	Их газрын чулуу	2012-05-18	Дундговь аймгийн Говь Угтаал, Гурвансайхан сумдын нутагт оршино.	175906.14
9	Монгол Элс	2010-01-14	Говь Алтай аймгийн Хөхморьт, Баян Уул, Жаргалан сумдын зарим хэсэг хамрагдана.	271313.31
10	Мөнххайрхан	2006-04-20	Ховд аймгийн Үенч, Мөнххайрхан сум, Баян Өлгий аймгийн Булган сумын хил залгаа нутагт оршино.	506094.61
11	Мянган Угалзатын нуруу	2002-06-28	Ховд аймгийн Цэцэг, Мөст, Алтай сумдын нутагт оршдог.	303774.59
12	Ноён хангай	1998-04-09	Архангай аймгийн Хангай сумын нутаг дэвсгэрт оршино.	56657.99
13	Өндөрхаан уул	2012-05-18	Хэнтий аймгийн Өндөрхаан сумын нутагт оршино.	8820.03
14	Онон - Балж	2000-04-14	Хэнтий аймгийн Дадал, Норовлин, Биндэр, Баян Адрага, Дорнод аймгийн Баян Уул сумдын нутаг дэвсгэрт “А”, “Б” хоёр хэсэгтэйгээр оршино.	397379.41
15	Орхоны хөндий	2006-04-20	Архангай аймгийн Хашаат, Хотонт, Өвөрхангай аймгийн Хархорин сумын нутаг дэвсгэрт оршино.	92717.99
16	Сийлхэмийн нуруу	2000-04-14	Баян Өлгий аймгийн Улаанхус, Ногооннуур сумдын нутагт оршино.	147875.31
17	Тарвагатайн нуруу	2000-04-14	Завхан аймгийн Алдархаан, Идэр, Булнай, Их Уул, Архангай аймгийн Цахир сумдын нутагт оршино.	547629.89
18	Тужийн нарс	2002-06-28	Сэлэнгэ аймгийн Алтанбулаг, Шаамар сумын хилийн заагт оршино.	70804.72
19	Тэнгис - Шишгэдийн голын ай сав	2011-05-05	Хөвсгөл аймгийн Цагааннуур, Рэнчинлхүмбэ, Улаан Уул сумын нутаг дэвсгэрт оршино.	875711.26
20	Улаагчины хар нуур	2010-01-14	Завхан аймгийн Цэцэн Уул, Сантмаргац, Завханмандал, Эрдэнэхайрхан сумдын нутагт оршино.	259403.33
21	Хангайн нуруу	1996-05-28	Архангай аймгийн Чулуут, Булган, Цэнхэр, Хотонт, Их тамир, Өвөрхангай аймгийн Хархорин, Хужирт, Бат Өлзий, Уянга, Баянхонгор аймгийн Эрдэнэцогт, Галуут сумдын нутаг дэвсгэрийн хилийн заагт оршино.	906604.54
22	Хан хөхийн нуруу - Хяргас нуур	2000-04-14	Увс аймгийн Зүүнхангай, Өндөрхангай, Цагаанхайрхан, Завхан, Наранбулаг, Малчин, Хяргас сумдын нутаг дэвсгэрт оршино.	562899.44
23	Хар ус нуур	1997-06-13	Ховд аймгийн Мянгад, Дөргөн, Чандмань, Манхан, Буянт сумдын нутагт оршино.	852995.33
24	Хөвсгөл	1992-02-01	Хөвсгөл нуур нь Хөвсгөл аймгийн Алаг Эрдэнэ, Ренчинлхүмбэ, Цагаан Үүр, Ханх, Чандмань Өндөр сумдын нутаг дэвсгэрт оршино.	1175602.17
25	Хөгнө - Тарна	2003-06-19	Булган аймгийн Гурванбулаг, Дашчилэн, Рашаант сум,Өвөрхангай аймгийн Бүрд, Архангай аймгийн Хашаат сумын зааг нутагт оршино.	84143.06
26	Хорго - Тэрхийн цагаан нуур	1965-01-01	Архангай аймгийн Тариат сумын нутагт оршино.	76893.00
27	Хустайн нуруу	1998-11-12	Төв аймгийн Алтанбулаг, Аргалант, Баянхангай сумдын нутаг дэвсгэрт оршино.	48889.00
28	Цамбагарав уул	2000-04-14	Ховд аймгийн Эрдэнэбүрэн, Баян Өлгий аймгийн Алтанцөгц, Баяннуур сумдын хилийн зааг орчимд оршино.	113748.43
29	Чигэртэйн голын ай сав	2012-05-18	Баян Өлгий аймгийн Дэлүүн сумын нутагт оршино.	167189.11

3. Байгалийн нөөц газар

№	ТХГН-ийн нэр	Хамгаалалтанд авсан огноо	Засаг захиргааны хуваарь	Талбайн хэмжээ, га
1	Алаг хайрхан	1996-05-28	ГовьАлтай аймгийн Бугат сумын нутагт оршино.	36723.14
2	Алтан Хөхий уул	2010-01-14	Ховд аймгийн Мянгад, Увс аймгийн Өмнөговь сумдын зааг нутагт оршино.	90734.62
3	Арваннаймын Богд уул	2011-01-20	Дорноговь аймгийн Мандах сумын нутагт оршино.	25670.29
4	Батхаан уул	1957-03-13	Төв аймгийн Эрдэнэсант, Өвөрхангай аймгийн Бүрд сумын хилийн заагт оршино.	20229.30
5	Баянцагаан тал	2012-05-18	Сүхбаатар аймгийн Сүхбаатар, Мөнххаан сумдын нутгийг дамнан оршино.	332362.25
6	Булган хангай уул	2012-05-18	Увс аймгийн Хяргас сумын нутагт оршино.	11407.31
7	Бүрдэнэ булаг	2011-01-20	Дорноговь аймгийн Эрдэнэ сумын нутагт оршино.	36159.43
8	Бурхан буудай уул	1996-05-28	Говь Алтай аймгийн Бигэр, Цогт, Халиун сумдын нутагт оршино.	52170.42
9	Дархан уул	2012-05-18	Хэнтий аймгийн Дархан сумын нутагт оршино.	4853.81
10	Дэвэлийн арал	2000-04-14	Баян Өлгий аймгийн Ногооннуур, Алтанцөгц; Увс аймгийн Ховд сумдын хилийн заагт оршино.	10618.63
11	Дэлгэрхангай уул	2011-01-20	Дундговь аймгийн Дэлгэрхангай сумын нутагт оршино.	58324.10
12	Загийн ус	1996-05-28	Дундговь аймгийн Өлзийт, Дорноговь аймгийн Мандах, Өмнөговь аймгийн Манлай сумын хилийн заагт оршино.	273571.24
13	Их нарт	1996-05-28	Дорноговь аймгийн Айраг, Даланжаргалан сумын заагт оршино.	66591.74
14	Лхачинвандад уул	1965-01-01	Сүхбаатар аймгийн Эрдэнэцагаан сумын нутагт оршино.	58662.95
15	Нагалхаан уул	1957-03-13	Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутагт оршино.	1860.72
16	Намнан уул	2003-06-19	Булган аймгийн Хутаг Өндөр, Хөвсгөл аймгийн Тариалан сумын нутгийн заагт оршино.	29683.95
17	Онгон таван булаг	2011-01-20	Сүхбаатар аймгийн Баяндэлгэр сумын нутагт оршино.	9939.11
18	Тосон хулстай	1998-04-09	Хэнтий аймгийн Баян Овоо, Норовлин, Дорнод аймгийн Хөлөнбуйр, Цагаан Овоо, сумдын нутаг дэвсгэрт оршино.	458509.76
19	Тэсийн голын сав газар	2006-04-20	Увс аймгийн Тэс суманд оршино.	103704.29
20	Угтам	1993-11-12	Дорнод аймгийн Дашбалбар, Баяндун сумын нутагт оршино.	46022.84
21	Хан Жаргалант уул	2003-06-19	Булган аймгийн Бугат сумын нутагт оршино.	62918.81
22	Хар азаргын нуруу	2012-05-18	Говь Алтай аймгийн Халиун, Цээл сумдын нутгийг дамнан оршино.	192580.27
23	Хар ямаат	1998-04-09	Хэнтий аймгийн Баян Овоо, Сүхбаатар аймгийн Түмэнцогт сумын нутаг дэвсгэрт оршино.	50690.90
24	Хүрээмандал уул	2012-05-18	Баянхонгор аймгийн Хүрээмарал сумын нутагт оршино.	19129.26
25	Хэрлэн Тооно уул	2012-05-18	Хэнтий аймгийн Дархан сумын нутагт оршино.	4461.23
26	Чингэлтэй хайрхан уул	2012-05-18	Улаанбаатар хотын Чингэлтэй дүүргийн нутаг дэвсгэрт оршино.	4385.56
27	Чойрын Богд уул	2011-01-20	Говьсүмбэр аймгийн Сүмбэр, Дорноговь аймгийн Даланжаргалан сумдын зааг нутагт оршино.	5265.03
28	Шарга манхан	1993-11-12	Ховд аймгийн Буянт, Манхан сум, Говь Алтай аймгийн Тонхил, Дарви, Төгрөг, Халиун сумдыг хамарна.	396290.71
29	Эргэлийн зоо	1996-05-28	Дорноговь аймгийн Хатанбулаг сумын нутагт оршино.	59839.56
30	Яхь нуур	1998-04-09	Дорнод аймгийн Сэргэлэн, Гурванзагал, Чойбалсан сумын заагт оршино.	251217.89

4. Дурсгалт газар

№	ТХГН-ийн нэр	Хамгаалалтанд авсан огноо	Засаг захиргааны хуваарь	Талбайн хэмжээ, га
1	Бага газрын чулуу	2011-01-20	Дундговь аймгийн Адаацаг, Дэлгэрцогт сумдын хил залгаа орших нутгийг хамарсан.	2718.41
2	Биндэръяа хан уул	2012-05-18	Хэнтий аймгийн Батширээт сумын нутагт оршино.	5736.45
3	Булган уул	1965-01-01	Архангай аймгийн Эрдэнэбулган сумын нутагт оршино.	2000.12
4	Дарханхаан уул	2012-05-18	Сүхбаатар аймгийн Сүхбаатар сумын нутагт оршино.	1464.98
5	Даяндээрхийн агуй	2006-04-20	Хөвсгөл аймгийн Цагаан Үүр сумын нутагт оршино.	31277.21
6	Мөнгөт Цахир уул	2012-05-18	Увс аймгийн Давст сумын нутагт оршино.	630.78
7	Сүйхэнт уул	1996-05-28	Дорноговь аймгийн Мандах сумын нутагт оршино.	4827.35
8	Уран тогоо - Тулга уул	1965-01-01	Булган аймгийн Хутаг сумын нутагт оршино.	5415.01
9	Хангал нуур	2012-05-18	Хэнтий аймгийн Өмнөдэлгэр сумын нутагт оршино.	3913.44
10	Хөргийн хөндий	2004-04-29	Сүхбаатар аймгийн Дарьганга сумын нутагт оршино.	6104.31
11	Хүйсийн найман нуур	1995-05-04	Өвөрхангай аймгийн Уянга сумын нутагт оршино.	11149.06
12	Хүрэн бэлчир	2010-01-14	Баянхонгор аймгийн Заг сумын нутагт оршино.	11842.77
13	Шилийн богд	2004-04-29	Сүхбаатар аймгийн Дарьганга сумын нутагт оршино.	18136.92
14	Ээж хайрхан	1995-05-04	Говь-Алтай аймгийн Цогт сумын нутагт оршино.	23095.96